ФОРМУВАННЯ ВРОЖАЙНОСТІ ОЗИМОЇ ПШЕНИЦІ ЗАЛЕЖНО ВІД СТРОКІВ СІВБИ
Ключові слова:
озима пшениця, строки сівби, структура врожаю, урожайністьАнотація
Вивчено вплив строків сівби пшениці озимої сорту РЖТ Реформ на урожайність, зокрема надпізніх строків при розміщенні після цукрового буряка. Досліджували з інтервалом 20 днів такі строки сівби: 10 і 30 вересня; 20 жовтня; 10 і 30 листопада; 20 грудня. Відповідно до строків сівби розраховували норму висіву. За вересневих строків вона становила 3,0 млн/га, у жовтні – 5,5 млн/га, у листопаді – 7,0 млн/га, у грудні – 7,5 млн/га. Виявлено, що за пізніших строків сівби польова схожість знижується: у жовтні до 89,2–86,1 %, листопаді – до 81,4 %, грудні – до 76,5 %. Зимостійкість коливалась у межах 98,7–95,0%. Виживаність рослин становила 92,4–88,8 %, теж дещо зменшуючись за пізніших строків сівби. Густота рослин (509–455 шт./м2) була вища за пізніх строків сівби, що можна пояснити вищими нормами висіву. Густота продуктивного стеблостою найвища за сівби у вересні та жовтні (590–630 шт./м2), у листопаді знизилась до 568–535 шт./м2, у грудні – до 500 шт./м2. Досліджено, що коефіцієнт продуктивного кущіння був найвищим у вересневі строки і становив 2,55–3,33. За сівби у листопаді і грудні рослини не досягали фази початку кущіння, коефіцієнт продуктивного кущіння наближався до одиниці (1,10–1,14). Встановлено, що кількість колосків у колосі була стабільною за всіх строків сівби (16,1–17,4 шт.), максимальна кількість зерен у колосі (48 шт.) була зафіксована за сівби 30 вересня. Маса зерна з колоса у всіх варіантах була високою, за сівби 30 вересня і 20 жовтня вона дорівнювала 1,61–1,60 г, а в листопаді –грудні знизилась до 1,55 г. Найвища урожайність зерна (10,14 т/га) озимої пшениці в умовах Західного Лісостепу України формувалась за сівби 30 вересня. У листопаді урожайність зменшилась порівняно із сівбою 30 вересня, на 1,34 т/га та 1,85 т/га, а в грудні – на 2,39 т/га. Оптимальні строки сівби пшениці озимої сорту РЖТ Реформ в умовах Західного Лісостепу припадають на період із 20 вересня по 10 жовтня. В умовах глобальних кліматичних змін обґрунтована можливість одержання 7–8 т/га зерна за сівби у листопаді-грудні. Зауважено, що для врожайності на рівні 10 т/га оптимальне таке поєднання елементів структури: густота продуктивного стеблостою має становити орієнтовно 630 шт./м2, маса зерна з колоса – 1,61 г.
Посилання
Allard F., Vanasse A., Pageau D., Tremblay G., Durand J., Vachon E. Determination of optimal sowing dates and densities of winter wheat under Quebec growing conditions. Can. J. Plant Sci. 2019. No 99. P. 221–231. https://doi.org/10.1139/cjps-2018-0165
Ding D. Y., Feng H., Zhao Y., He J. Q., Zou Y. F., Jin J. M. Modifying winter wheat sowing date as an adaptation to climate change on the loess plateau. Agron. J. 2016. No 108. P. 53–63. https://doi.org/10.2134/agronj15.0262
Dong Y., Wei B., Wang L., Zhang Y., Zhang H. and Zhang Y. Performance of Winter-Seeded Spring Wheat in Inner Mongolia. Agronomy. 2019. No 9. P. 507. DOI: 10.3390/agronomy9090507
Falcone G., Stillitano T., Montemurro F., De Luca A. I., Gulisano G. and Strano A. Environmental and economic assessment of sustainability in Mediterranean wheat production. Agronomy Research. 2019. No 17 (1). P. 60–76. https://doi.org/10.15159/AR.19.011
Gandjaeva L. Effect of sowing date on yield of winter wheat cultivars Grom, Asr and Kuma in Khorezm region. Bulg. J. Agric. Sci. 2019. No 25 (3). P. 474–479.
Havryliuk M. M., Kalenych P. Ye. The influence of environmental factors on the yield of new varieties of winter wheat in the conditions of the Southern Forest-Steppe. Bulletin of Agricultural Science. 2018. No 31. P. 25–29. URL: https://agrovisnyk.com/archive_en_2018_01_04.html (Accessed January 20, 2025)
Hutsol H. V., Ovcharuk I. I. Justification of the sowing dates of winter wheat in the conditions of global warming. Agrarian Innovations. 2023. No 18. P. 41–44. https://doi.org/10.32848/agrar.innov.2023.18.5
Kyrychenko V. V., Popov S. I., Kobyzeva V. P. Features of sowing winter crops in farms of Kharkiv region for the 2019 harvest. Kharkiv: Institute of Plant Production named after V. Ya. Yuriev NAAS, 2018. 20 p.
Liashenko V. V., Marenych M. M. The influence of sowing dates on the productivity of winter wheat crops. Bulletin of Poltava Agrarian Academy. 2010. No 2. P. 46–50.
Lozinskyi M. V. Assessment of breeding numbers of soft winter wheat for adaptability by the number of grains from the main ear. Collection of scientific works of Bila Tserkva National Agrarian University Agrobiology. 2018. No 2. P. 60–70. DOI: 10.33245/2310-9270-2018-142-2-60-70
Madhu U., Begum M., Salam A., Sarkar S. K. Influence of sowing date on the growth and yield performance of wheat (Triticum aestivum L.) varieties. Arch. Agr. Environ. Sci. 2018. No 3 (1). P. 89–94. DOI: 10.26832/24566632.2018.0301014
Oleksiak T. Effect of sowing date on winter wheat yields in Poland. Journal of Central Europen Agriculture. 2014. No 15 (4). P. 83–89. DOI: 10.5513/JCEA01/15.4.1513
Orlov O. Changing the terms of sowing winter wheat under global warming conditions. Agronom. 2022. No 4 (78). P. 52–54.
Petrychenko V. F., Lykhochvor V. V. Crop production. New technologies for growing field crops: a textbook. 5th ed., corrected, supplemented. Lviv. Ukrainian technologies. 2021. 806 p. https://doi.org/10.31073/roslynnytstvo5vydannya
Petrychenko V. F., Lykhochvor V. V., Korniichuk O. V., Olifir Y. M. (2021). Yield of winter wheat depending on the terms of sowing in conditions of global climate change. Ukrainian Journal of Ecology. 2021. No 11 (3). P. 161–166. DOI: 10.15421/2021_158
Poliovyi V. M., Lukashchuk L. Ya., Huk L. I. The effectiveness of intensification of winter wheat growing technology in the Western Forest-Steppe. Bulletin of Agricultural Science. 2018. No 11. P. 35–40. https://doi.org/10.31073/agrovisnyk201811-05
Senapati N., Brown H. E., Semenov M. A. Raising genetic yield potential in high productive countries: Designing wheat ideotypes under climate change. Agric. For. Meteorol. 2019. No 271. P.33–45. DOI: 10.1016/j.agrformet.2019.02.025
Shakaliy S. M., Bagan A. V., Barat Yu. M. The influence of sowing dates on the yield and quality of winter wheat grain. Scientific reports of the NUBiP of Ukraine. 2020. No 1. http://dx.doi.org/10.31548/dopovidi2020.01.007
Sokolov V. M., Bushulian O. V., Lytvynenko M. A., Linchevskyi A. A., Babaiants O. V. Recommendations for conducting a complex of autumn field work in agricultural formations of the Odessa region in 2018. Odesa: Astroprint, 2018. 18 p.
Stasiv O. F., Sedilo H. M., Konyk H. S. Features of technologies for growing winter grain crops for the 2020 harvest (autumn complex of works): recommendations. Lviv-Obroshino: Institute of Agriculture of the Carpathian Region of the NAAS, 2019. 44 p.
Tkachuk V. P., Tymoshchuk T. M. The influence of sowing dates on the productivity of winter wheat. Bulletin of Agrarian Science. 2020. No 3. P. 38–44. https://doi.org/10.31073/agrovisnyk202003-05
Ulich O. L. Trends in changing sowing dates of soft winter wheat (Triticum aestivum L.) in the southern part of the Right-Bank Forest-Steppe of Ukraine during climate transformation. Bulletin of Agrarian Science. 2018. No 6. P. 19–24. https://doi.org/10.31073/agrovisnyk201806-03
Yaroshenko S. S. Frost resistance and grain productivity of winter wheat depending on agrotechnical methods of cultivation. Collection of scientific. pr. of the Institute of Grain Crops of the NAAS Grain crops. 2020. Vol. 4. No 1. P. 64–70. https://doi.org/10.31867/2523-4544/0107
Zheldubovskyi M. S., Yaroshchuk S. V., Dubovyk I. I. The influence of sowing dates on the formation of indicators of the structure of the winter wheat harvest. Agrarian Innovations. 2024. No 24. P. 67–72. https://doi.org/10.32848/agrar.innov.2024.24.9
